Prof. Dr. Zübeyde Gündüz: “Böbrek Nakil Oranını Yüzde 15’e Çıkarmamız Gerekiyor“

Acıbadem Kayseri Hastanesi Çocuk Hastalıkları ve Çocuk Nefroloji Uzmanı Prof. Dr. Zübeyde Gündüz, Türkiye'de özellikle çocuk hastalar için organ nakli oranlarının çok yetersiz olduğuna dikkat çekerek "Türk Nefroloji Derneği verilerine göre çocuklara yapılan böbrek nakilleri, her yıl gerçekleşen yaklaşık 3 bin 200 böbrek naklinin yalnızca yüzde 6 ila 7'sini oluşturuyor. Bu oranı yüzde 15'e çıkarmamız şart" dedi.

Organ bağışı, nakil sırasında yıllarca beklemek zorunda kalan hastaların ve hasta yakınlarının kıymetini en iyi bildiği konular arasında. Sağlık Bakanlığı verilerine göre şu anda 25 binden fazla insanın organ beklediği ülkemizde organ nakil oranları ne yazık ki gelişmiş ülkelerdeki oranların çok altında. Böbrek bekleyen hastalar organ nakline ihtiyaç duyan kişiler arasında birinci sırada yer alıyor. Türkiye'de organa ihtiyaç duyan 25 bin kişinin 22 bin 364'ü böbrek hastası.

"Toplumsal bilinci artırmamız gerek"

3-9 Kasım Organ ve Doku Bağışı Haftası nedeniyle dünyada ve Türkiye'deki durum hakkında bilgiler veren Çocuk Hastalıkları ve Çocuk Nefroloji Uzmanı Prof. Dr. Zübeyde Gündüz, organ nakli faaliyetleri için yeterli donanıma, deneyimli nakil ekiplerine ve nakil merkezlerine sahip olunmasına karşın Türkiye'de kadavradan yapılan organ bağışı ve nakli sayılarının yetersizliği nedeniyle birçok hastanın organ beklerken hayatını kaybettiğinin altını çiziyor. Bu konuda toplumsal bilincin yükseltilmesi gerektiğine vurgu yapan Prof. Dr. Zübeyde Gündüz, bunun için herkese önemli görevler düştüğüne dikkat çekiyor.

Böbrek nakli ihtiyacı "KBH" ile birinci sırada

Organ nakillerinde böbrek hastaları birinci sırada yer alıyor. Özellikle dünyada ve ülkemizde salgın halini almış olan "Kronik Böbrek Hastalığı" (KBH) teşhisi almış hastalar en çok böbrek nakline ihtiyaç duyan grubu oluşturuyor. Erken saptandığında önlenebilen veya ilerlemesi geciktirilebilen KBH, hem kendisi hem de sebep olduğu diğer sorunlar nedeniyle tedavisi uzun, zor ve maliyeti yüksek bir hastalık. Türk Nefroloji Derneği tarafından yapılan bir çalışmaya göre, düşük farkındalık nedeniyle genellikle "Son Dönem Böbrek Yetmezliği" evresine ilerleyen bu hastalık hakkında Türkiye'deki farkındalık düzeyi yalnızca yüzde 2'dir.

Her 100 çocuktan 3'ü KBH hastası

Çocuk Nefroloji Derneği'nin araştırma sonuçlarının Türkiye'de her 100 çocuktan 3'ünün Kronik Böbrek Hastası olduğunu gösterdiğini belirten Çocuk Nefroloji Uzmanı Prof. Dr. Zübeyde Gündüz, KBH'da en önemli risk unsurlarının yüzde 18,2 ile aşırı kilolu olma ve şişmanlık; yüzde 6,1 ile hipertansiyon ve yüzde 5,8 ile kolesterol yüksekliği olduğunun altını çiziyor.

KBH neden ortaya çıkar

Çocuklarda böbrek yetmezliğinin doğumdan gelen veya kalıtımsal nedenleri olmakla birlikte KBH'nın en sık rastlanan nedeni, idrarın idrar kesesinden böbreklere geri akışı anlamına gelen "reflü nefropatisi'. Bu durum sık tekrarlayan idrar yolları enfeksiyonlarına ve zamanında tedavi edilmezse böbrekte kalıcı hasarlar ile geri dönüşsüz KBH'ya yol açıyor.

Çocuğunuzda bu belirtileri takip edin

Oldukça sessiz ilerleyebilen KBH, başlangıçta çok uzun süreli halsizlik, idrar miktarının artması, gece ve gündüz idrar kaçırma belirtileri gösterirken hastalığın ilerlemesiyle bu kez idrar miktarında azalma, solukluk, iştahsızlık, kilo alamama, kusma, yüzde ve bacaklarda ödem ve nefes darlığı ile kendisini belli ediyor. Çok ileri vakalarda ise havale geçirme, komaya girme, akciğer sorunları, kalp yetmezliği ve ani ölümler ortaya çıkabiliyor.

Diyaliz kalıcı çözüm değil

KBH sonucu ortaya çıkan böbrek yetmezliğinde bir seçenek olabilecek diyaliz tedavisi ne yazık ki çocuk hastalarda birçok soruna yol açabiliyor. Periton diyalizi olamayan çocuklarda damar yolu problemleri ortaya çıkabilirken bazı çocuklarda kemik metabolizmasındaki bozukluklar nedeniyle bacaklarda eğilme ve ilerleyen durumlarda ortopedik ameliyatların gerekmesi söz konusu olabiliyor. Bu nedenlerden ötürü çocuklarda en kalıcı çözüm böbrek nakli sağlamak. Uygulanan başarılı böbrek nakilleri sayesinde gelişme geriliği önlenebiliyor ve hastanın yaşam süresi beklentisi önemli ölçüde artırılıyor.

Çocukların böbrek nakli şansı daha az

Canlıdan veya kadavradan nakil yapılabilen çocuk hastalarda böbrek nakli zamanını belirlemedeki en önemli konu çocuğun kilosuna uygun bir böbrek bulmak. 20 kilonun üzerindeki bir çocuk anne veya babasından rahatlıkla böbrek alabilirken 20 kilonun altındaki çocuklar için 18 yaşın altında ve hayatını kaybetmiş kişilerden ya da beyin ölümü gerçekleşmiş hastalardan böbrek nakli yapılması gerekiyor. Ancak ülkemizdeki düşük kadavra bağış oranı nedeniyle çocuk hasta grubunda bağış oranı da oldukça az. Prof. Dr. Zübeyde Gündüz, Organ Nakli Haftası dolayısıyla, çocuk ya da yetişkin, bir gün herkesin organ nakline ihtiyaç duyabileceğini belirterek organ naklinin daha da yaygınlaşması için bir kez daha çağrıda bulunuyor.

Sağlık Bakanlığı verilerine göre Türkiye'de nakil bekleyen hasta listesi şöyle:

"22 bin 364 hasta böbrek, 2 bin 137 hasta karaciğer, bin 73 hasta kalp, 285 hasta pankreas, 62 hasta akciğer."

"Bu durum hem hastaların yaşam süresi ve kalitesinde, hem de ülke ekonomisi ve iş gücünde önemli kayıplara yol açıyor" diyen Prof. Dr. Zübeyde Gündüz, 80 milyonu aşan bir nüfusa sahip ülkemizde yine Sağlık Bakanlığı verilerine göre 2011'den bu yana organlarını bağışlayan kişi sayısının ülke genelinde yalnızca 387 bin 114 gibi oldukça düşük bir rakam olduğuna dikkat çekiyor.