Raziye Gök Aktaş

Son yıllarda yüksek enflasyonun etkisiyle iş dünyasının giderlerinde tasarrufa gitme zorunluluğu, pandemi ile birlikte çalışma stilinde zorunlu değişiklik gerekliliği, yeni nesil çalışma stilleri arayışı ile girişimcileri hazır ofislere yöneltmiş durumda.

Ayrıca, genç girişimcilerin oluşacak iş deneyimlerinin durumunun ne olacağını ön görememeleri de hazır ofislere yöneltmektedir.

90’lı yıllarda yaklaşık 30-40-50 m2 den oluşan 2+1, 1+1, 1+0 ofislerden oluşan İşhanları yeni iş kurmak isteyenlerin ilk tercih yerleri olurdu. Özellikle  bu yerleri hizmet işletmeleri, küçük şirketler, mimarlar, mühendisler, avukatlar, mali müşavirler, doktorlar… tercih ederlerdi. Bu yerlerin ortak çay ocakları, ortak esnaf lokantaları, ortak temizlik görevlileri vardı. O dönemlerde meslek erbapları işlerinin genel olarak bizzat çalışanı kendileri idi.

İlerleyen süreçlerde ekonomideki olumlu gelişmelerinde etkisiyle her şeydeki tüketim anlayışımızın değiştiği gibi işyerlerimizde de çok önemli değişiklikler yaptık. Ofislerimizin m2 leri büyütüldü, devasa mobilyalar kondu, mutfak görevlisi çalışan, sekreter çalıştırıldı ve diğer hizmetlere ilişkin birimler oluşturuldu.

 Gelişen ekonomik duruma göre diğer etkenlerinde olumlu etkisiyle ilerleyen her türlü olumlu gelişme önemli ve anlamlıdır.

Perpektifinde konuştuğumuz Bedri bey konuşmanın bir noktasında şunu söyledi; “90’lara geri döndük” dedi.

“Evet geri döndük “ dedim.

Sonra, “fenası şu ki, o dönemde bir ofiste bir işyeri vardı şimdi bir ofiste 5 işyeri var Ancak, 5 işyerinde de bir kişi yok, ara ki bulasın,  nasıl olacak bu işler “ dedi.

“Nasıl olacak bu işler?”

213 Sayılı Vergi Usul Kanunu, 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu, 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu aynı adreste birden fazla işyeri olmasını yasaklamamıştır. Aynı adreste birden fazla işyerinin kayıtlı olmasında yasal açıdan bir sakınca bulunmamaktadır.

            Bir adreste birden fazla işyerinin bulunması maliyetlerin paylaşımı, yapılan işlerin paylaşımı vb yönlerle katkı sağlayan etkisi ile  çok önemlidir. Ancak, adreste reel aktif çalışmanın olması da son derece önemlidir.

            Son yıllarda yükselen trenler içerisinde olan hazır ofis kiralamaları ile, bir işyerinde birden fazla işletme kiracı oluyor.

Kiralayan aynı hazır ofisteki birden fazla kiracısından kira geliri elde ediyor.

 Aynı adresteki bir den fazla kiracı özellikle bir oda da bir masa, bir sandalye, iki koltuktan ibaret yerde “ işyeri açtığını” beyanla şirket ticaret tescili ile vergi kaydını oluşturuyor ve e-belge/fatura düzenleyebilir duruma geliyor. Bu şahıs işletmesi de olabilir. Bunda mevzuata aykırı hiçbir durum yok.

Bu tarz yerler amacına uygun ve reel olarak kullanıldığı, aktif ticari faaliyet yapıldığı  durumda herhangi bir sorun teşkil etmemekle, tam aksi durumlar içinde kullanılabiliyor.

Aynı adreste birden fazla şirket ticaret tescilini gerçekleştirmiş, vergi kaydını açmış sonrada bir daha adrese uğramamış kişilerin yetkili oldukları şirketlerin bir an evvel tespit edilmesi gerekiyor.

Reel olarak kullanılmayan, aktif ticari faaliyeti olmadığı halde fatura düzenleyenler için bu hazır ofisler sahte ofisler veya sanal ofisler haline dönüşmüş oluyor. Dolandırıcılığın kapısı olarak kullanılır hale gelebiliyor. Hal böyle olunca, hem maliye hazinesini zarara uğratacak hem de hukuki münakaşa yaratacak durumlar ortaya çıkabiliyor.

Vergi Dairelerinin vergi kaydını açtığı mükelleflerinin adreslerini sadece ilk açtıkları ay içerisinde adrese yoklamaya giderek kontrol etmeleri yerinde bir uygulama olmakla bu uygulamanın özellikle birden fazla şirketin aynı adreste bulunduğu  şirketlere belirli periyodlarda muhakkak “adreste varlık durumu” tespiti yapılması gerekiyor.

Hatta işletmelerin/vergi mükelleflerinin “adreste varlık durumu” sadece vergi dairelerince değil ilgili oda sicil müdürlüklerince de uygulanması son derece önem arz etmektedir.

Çünkü, tüzel kişiliğe haiz olan şirketlerin varlığı ticaret tesciline bağlıdır. Ticaret Tescili de ilgili il ticaret sicil müdürlüklerince yapılmaktadır. Dolayısıyla il ticaret sicil müdürlükleri de kayıtlı üyelerinin “adreste varlık durumunu”  belirli aralıklarla muhakkak tespit etmelidirler.

Ayrıca, Vergi Dairesi ile Ticaret Oda Sicil kayıtlarındaki kayıtlı şirket sayısı  farklılığı sorunu da çözüme kavuşacaktır. Hem vergi dairesi hem de ticaret sicili tarafından “adreste varlık durumu” nun tespiti durumunda  üçüncü şahısların bilmeden yaşayabilecekleri mağduriyetin de önüne geçilmiş olacaktır.

Türk Medeni Kanununun ilgili maddesi bir kimsenin aynı zamanda birden çok yerleşim yeri olamayacağı aşikar  durumda, bir mülk sahibinin birden fazla kiracısının da olması durumunun belirli kriterlere bağlanması gerekir.

Mesela, 2 odası olan bir yeri 2 ayrı işyeri kullanabilmeli 2 den fazla işyeri kullanamamalıdır.

Hem Türk Ticaret Kanununda hem de Vergi Usul Kanunun da gerekli yasal düzenleme ile aynı adreste bulunabilecek işyeri sayısının belirli kriterlere bağlanması  oluşabilecek maliye hazinesi zararını, kamu kurum ve kuruluşları ile üçüncü şahıslar mağduriyet ve zararının önleyecektir.