Eşref Ural / Journal - Konuk Yazar

Kuşkusuz Türkiye son kırk yılda büyük savrulmalar, büyük değişimler yaşıyor ve daha da yaşayacak. Bu geçen zaman zarfında seküler/laik kadrolar devlet kademelerindeki iktidarlarını kaybettiler, dindar/muhafazakar kadrolar belki de hiç beklemedikleri bir şekilde devletin kontrolünü ele geçirdiler ve siyasetin merkezine yerleştiler. Atatürk-İnönü geleneğine bağlı CHP, bu geleneksel çizgiden ayrılarak, daha liberal bir alana savruldu. Örneğin “Kürt” kelimesini ağzına almayan bir siyasi parti iken, şimdilerde Şeyh Sait’e soğuk bakmayan, Dersim İsyanını sahiplenen ve Seyit Rıza’yı kucaklayan bir siyasi partiye dönüştü. Elbette CHP’nin 1923’ten 1990’lara kadar izlediği yol haritasına bakıldığında, bu yeni süreç kesinlikle CHP/Kemalist gelenek açısından çok radikal bir değişimdir.

Ancak, öyle görünüyor ki, Türk milliyetçiliği cereyanı da, diğer siyasi adresler kadar büyük bir savrulma, değişim, kargaşa ve şaşkınlık yaşıyor son yıllarda. Aslında güncel gelişmelere bakınca, şaşkınlık değil belki de “travma” tanımı daha doğru olabilirdi. Şimdi izninizle Türk milliyetçiliği akımının kısaca bir tarihsel gelişimini hatırlayalım ve sonra da bu günleri yorumlayalım.

1945 yılına geldiğimizde artık Türkiye’nin tek partili bir rejim olarak yoluna devam edemeyeceği anlaşılmıştı ve yeni siyasi partilerin kurulacağı belliydi. İlk kurulan siyasi parti DP (Demokrat Parti) oldu. CHP içinde siyaset yapan Adnan Menderes ve Celal Bayar öncülüğünde bir partiydi bu. Ve 1948 yılında da, DP’den ayrılan bir grup, Millet Partisi’ni kurdu.  “Türk milliyetçiliği” üzerine siyaset yapacağı görülen bu partinin lideri Mareşal Fevzi Çakmak’tı ve ünlü politikacı Osman Bölükbaşı da onunla beraberdi. Ancak Millet Partisi, 1954’te mahkeme kararıyla kapatıldı. Onun yerine de, Cumhuriyetçi Köylü Partisi kuruldu.

27 Mayıs ihtilali, tüm Türkiye’nin olduğu gibi, milliyetçi siyasetin de kaderini esastan etkileyecekti. Bu süreçte ortaya çıkan siyasi boşluk ve dağınıklık, yeni aktörlerin sahneye çıkmasına neden oldu. Bunlardan birisi de, 1944 Türkçülük Davasında tutuklanmış olan ve 27 Mayıs ihtilalinin “kudretli albayı” olarak tanınan Alparslan Türkeş’ti. İhtilali yapan kadroda anlaşmazlık yaşanması üzerine Türkeş tasfiye edildi ve askerlikten ayrıldı. Şimdi önünde aktif siyaset yapmaktan başka yol yoktu, o da bu yolu seçti. O günlerde en pratik yol Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi’nde toplanmaktı ve Türkeş de bunu yaptı. 1965 yılında Türkeş bu partiye genel başkan oldu ve 1969 yılındaki meşhur Adana kurultayında da, partinin adı Milliyetçi Hareket Partisi olarak değiştirildi.

1969 kongresi, Türk milliyetçiliği açısından birkaç noktada tarihi bir yol ayrımıdır. O günlere kadar Türk milliyetçiliği ağırlıklı olarak “Türk kültürü, Türk ülküsü” bağlamında ele alınırken, bu kongrede “İslam” bir siyasi faktör olarak ideolojiye resmen dahil edildi. “Tanrı Dağı kadar Türk, Hira Dağı kadar Müslüman” sloganı bu kongre için icat edilmişti. Ve o andan itibaren Türk milliyetçiliği, ağırlıklı olarak Müslüman Türklerin siyasi cereyanına dönüşecekti ve ünlü Türk-İslam sentezinin temel taşı da böylece döşenmiş oluyordu. Özetle, “Türkçülük” dönemi kapanmıştı ve “Müslüman Türkler” dönemi başlamıştı. Hiç kuşkusuz bu karar Türk milliyetçiliği açısında çok önemli bir yol ayrımıdır.

Bu siyasi strateji, 1970’ler, 80’ler, 90’lar ve 2000’li yıllar boyunca hiç tartışılmadan uygulandı. Bu yıllarda MHP, tek başına Türk milliyetçiliği denilen siyasi akımın tek adresi ve temsilcisi olarak görünüyordu. Ancak, 2016 yılından itibaren bu noktada büyük bir kırılma yaşandı. MHP lideri Devlet Bahçeli, İslamcı/muhafazakar siyasetin temsilcisi konumunda olan Ak Parti lideri Tayyip Erdoğan’a sürpriz bir çağrı yaparak, “getir yeni anayasayı, başkanlık sistemine geçelim” diye seslendi. Ve bu tarihten itibaren ve bu günlere kadar Türkiye, adı konulmamış bir AKP-MHP koalisyonu ile yönetilmeye başlandı.

Bu yeni sürece dahil olmak istemeyen bazı aktörler, MHP’den koparak Meral Akşener liderliğinde İyi Parti’yi kurdular. Aslında yeni partide işler hiç de fena gitmiyordu, partinin 2020-21 yıllarında oyu %20’lerde görünüyordu ki, bu çok müthiş bir başarıydı. Ancak ne olduysa oldu ve M. Akşener, kendi kurduğu partiyi, kendi elleriyle boğuk öldürerek tarihe geçti. Hiç kuşku yok ki yıllarca MHP’de siyaset yapmış ve bir şekilde bu güçlü hareketten ayrılmayı göze alabilmiş binlerce ülkücü için bu tablo son derece dramatikti. Pek çoğunun bu travmayı atlatabildiğini sanmıyorum.

Tüm bu olan bitenlerin üstüne, çok büyük bir şaşkınlık yaratan başka bir mevzu da, MHP lideri Devlet Bahçeli’nin 2024’ün Ekim ayında söylediği “Öcalan gelsin mecliste konuşsun” çıkışı oldu. Sadece ülkücüler değil, herkes şoktaydı! İnanılır gibi değildi. Varlığını ve iddiasını Türk kimliği üzerine inşâ etmiş bir siyasi hareketin lideri bunu söylüyor ve hatta “umut hakkı” diyerek Öcalan’ın salıverilmesine yeşil ışık yakıyordu. Geleneksel siyasi argümanlar üzerinden bakıldığında Bahçeli’nin bu çıkışı gerçekten inanılır gibi değildi, ama olmuştu!

Ama ne olursa olsun, profesyonel teşkilat mensupları ve siyasi aktörler bir yana, ömrü boyunca kendisini ülkücü ve Türk milliyetçisi olarak tanımlamış, bu uğurda kendine göre çalışmalar yapmış, inandığı dava için bu partiye oy vermiş ve bedel ödemiş milyonlarca ülkücü-milliyetçi için bu tablo, taşınması çok zor bir yüktür. Ve bu savrulma neticesinde ülkücü-milliyetçi kadrolar MHP’de, Ak Parti’de, CHP’de, İyi Parti’de, Zafer Partisi’nde, BBP’de, A Parti’de… Kısacası her yere savrulmuş durumdalar.  Nereden baksan dramatiktir ve nereden baksan hazindir. Hepsi bu kadar.