“Depreme karşı yer ve yapı seçimi iyi yapılmalı”

2 yıl önce meydana gelen Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat depremlerinin önemli dersler verdiğini vurgulayan Jeofizik Mühendisleri Odası Antalya Şube Başkanı Yüksel Karaman, yanlış yer seçimi ve uygun olmayan sulu gevşek zeminler üstüne yüksek katlı binaların yapılması sonucunda merkez üssüne çok uzaktaki binaların yıkıldığına dikkat çekti. Karaman, “Depremden kaçamayız ama şehirler kurulurken planlamalar başta yapılmalı. Yer-yapı seçimi iyi yapılmalı. Yoksa sonuçlar hüsran olur” diye uyardı.

Jeofizik Mühendisleri Odası Antalya Şube Başkanı Yüksel Karaman, 6 Şubat depremlerinin 2. yılı nedeniyle bir kez daha deprem gerçeğine dikkat çekti. 6 Şubat 2023 tarihinde hayatın en kötü günlerinden birinin yaşandığını belirterek sabaha karşı 04.17 saatlerinde 11 ili etkileyen art arda 7.7 büyüklüğünde depremlerin meydana geldiğini hatırlatan Karaman, “Bu depremi unutmak mümkün değil. Maalesef Kahramanmaraş merkezli depremde bir çok ilimizde insanımız öldü. Acısıyla, üzüntüsüyle bizleri üzdü geçti” dedi.

“ÖNEMLİ DERSLER VERDİ”

6 Şubat depremlerinin önemli dersler verdiğini ve bir şehrin planlamasının nasıl olması, nasıl yapılması gerektiğini hatırlattığını söyleyen Karaman, şunları kaydetti:

“Özellikle yer seçimi konusunda şehirleşmedeki planlama ön plana çıktı. Bu planlama içindeki yer-yapı ilişkisini ortaya koydu. Depremde Kahramanmaraş şehir merkezinin doğu tarafındaki evlerin çoğu yıkılmış. Oysa ki şehrin batı tarafında evlerde hasar yoktu. Depremin merkez üssü Kahramanmaraş olmasına rağmen çevre illerdeki binalar yıkıldı. Hatay, Adıyaman, Gaziantep, Elazığ, Malatya şehirlerinde binalar yıkıldı. Uzaktaki binaların yıkılma sebebi yanlış yer seçimi ve uygun olmayan sulu gevşek zeminler üstüne yüksek katlı binaların yapılması sonucu periyot durumunu ortaya çıkardı. Gevşek ve sulu zemin sıvılaşması olan zeminlerde depremin yıkıcı etkisi daha fazla ve rezonanstan ötürü binalar çoğunlukla yıkıldı. Elbette bu bölgenin deprem kuşağı dünyada nadir olan yerlerden olup, 3 tane fayın kesişim bölgesi olup yer itibariyle riskli konumdur. Tarihte böyle art arda büyüklüğü 7’nin üzerinde deprem nadirdir. Yer seçiminden sonra binalardaki kolon kesmeleri gibi, inşaatlardaki kalitesizlik ve denetimsizlik burada had safhada ortaya çıktı.”

“SAĞLAM EVLERDE YAŞAMAK HERKESİN HAKKI”

Depremin doğal afetlerden birisi olduğunu ve bundan kaçılamayacağını kaydeden Karaman, “Şehirler kurulurken yeterli mühendislik hizmetleri alınmalı ve ona göre yapılmalıdır. Geçmişten bu yana bizler depremlerde ağır hasarlar ödüyoruz ve sonuç değişmiyor. Düşünün ki, çıkan ‘imar barışı’ yasası. Yapılan binaların içinde insanlar, yani bizler yaşıyoruz. Yaşam bu kadar niye ucuz olsun ki? Sağlam evlerde yaşamak herkesin doğal hakkı. Oturup düşünmek lazım. Bu depremlerde yolların kayması, dağların hareketi, tarlalardaki sınırların değişimi bize coğrafya dersini hatırlattı. Okullarda coğrafya, jeoloji dersleri okutulmalı” açıklamasında bulundu.

“YETERLİ MÜHENDİSLİK HİZMETLERİNDEN KAÇILMAMALI”

Bir şehri kurarken planların yerli yerinde olması gerektiğini vurgulayan Karaman, “Yeterli mühendislik hizmetleri alınıp bundan kaçmamalıyız. Binayı ayakta tutan zemindir. Zemin etütleri mutlaka yapılmalı. Depremde önemli olan yer titreşimi ve dinamik parametrelerdir. Bu jeofizik çalışmalar yerinde yapılmalı ve yeraltının röntgeni çekilip, kesiti ortaya çıkarılarak zeminin periyot, deprem büyütmesi, kayma dalga hızı gibi parametreler hesaplanmalı. Arazide sondaj çalışmaları yapılmalı ve çalışmalar jeoloji-jeofizik-inşaat mühendisliği üçlüsü içinde zemin raporları hazırlanmalı. Belediyelerde ve ilgili kurumlarda bu işleri denetleyen jeoloji, jeofizik meslek mensupları olmalı” dedi.

DENETİM VE KONTROL VURGUSU

Deprem ve her türlü afete karşı denetim ve kontrol ile risklerin azaltılabileceğine dikkat çeken Karaman, “Denetim, kontrol varsa risk azalır. Binalarının ne kadar güvenli olup olmadığı hakkında insanlarımız, bina performans analiz çalışması yaptırarak inceletebilir. Bu çalışmaları da yapı jeofiziği adı altında, jeofizik mühendislerine yaptırarak yaşadığınız bina ile ilgili bilgi edinmeniz mümkün. Yer yapı ilişkisi ve periyot, rezonans gibi durumlar ortaya konur. Depremden kaçamayız ama şehirler kurulurken planlamalar başta yapılmalı ve yer-yapı seçimi iyi yapılmalı. Yoksa sonuçlar hep böyle hüsran olur. Sağlam yer sağlam yapı” dedi. Karaman sözlerinin sonunda, Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin Kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün “Hayatta en hakiki mürşit ilimdir” sözünü hatırlatarak depremde hayatlarını kaybedenlere rahmet diledi. HABER: YUSUF KATRAĞ