İhracattaki düşüş üzdü

Batı Akdeniz’deki ihracat, 2024 yılında beklenenin aksine geriledi. Bölge ihracatındaki yüzde 1,28’lik düşüşün üzüntü verici olduğuna dikkat çeken BAİB Yönetim Kurulu Başkanı Ümit Mirza Çavuşoğlu, düşüşün nedenlerini anlatarak 100 civarında firmanın da ihracat yapmayı bıraktığını bildirdi.

Batı Akdeniz’i kapsayan Antalya, Burdur ve Isparta illerinden 2024 yılında 180 ülke ve bölgeye, 2599 firma tarafından 2 milyar 638 milyon 365 bin 790 Dolar ihracat yapıldı. 2023 yılında 2 milyar 672 milyon 697 bin 727 Dolar olan bölge ihracatının 2024 yılında yüzde 1,28 oranında azalarak 2 milyar 638 milyon 365 bin 790 Dolara düşmesi üzüntüyle karşılandı. En fazla düşüş eksi yüzde 6,29 ile yaş meyve ve sebze ihracatında yaşandı. Yönetim Kurulu Üyeleriyle birlikte basın toplantısı düzenleyen Batı Akdeniz İhracatçılar Birliği (BAİB) Başkanı Ümit Mirza Çavuşoğlu, ihracatçılar açısından 2024 yılını değerlendirerek 2025 yılına ilişkin öngörülerini paylaştı.  

“DÜNYANIN ÇEVRESİNİ 5 DEFA DOLAŞTIK”

BAİB olarak 2024 yılında 18 ülkeye ticaret ve alım heyetleri ile fuar katılımları gerçekleştirdiklerini bildiren Çavuşoğlu, “206 bin kilometrelik yol kat ederek dünyanın çevresini 5 defa dolaşmış olduk. 10 ülkeye 9 ticaret heyeti, 2 adet alım heyeti, 11 yurt dışı fuar katılımı ve 2 yurt içi fuar katılımı ile rekor düzeyde ziyaret ve katılım gerçekleştirdik. 150 katılımcı firmamızla, 305 yabancı firma ile 1500’e yakın görüşme yaptık. İhracatımızı desteklemek için çaba gösterdik. Çok ciddi projelere imza attık. Tüm sektörlerde ülkemizin ve ürünlerimizin tanıtımı için Turquality projeleri yürütüyoruz, Ur-ge projelerimiz var” dedi.

“2024 ZORLU BİR YIL OLDU”

İhracatçılar için 2024’ün zorlu bir yıl olarak geride kaldığını belirten Çavuşoğlu, “Gerek işlem hacmi gerekse rakamsal olarak bölgemiz anlamında zorlandığımız bir yıl oldu. Maalesef 2023’e göre yüzde 1,28 oranında bir düşüş ile 2 milyar 638 milyon dolarlık bir ihracat gerçekleştirdik. Miktar anlamında yüzde 10’un üzerinde kaybımız söz konusu. Gerçekleştirdiğimiz heyetlerin, rakamları bu seviyelerde tutabilmemize önemli katkısı oldu. Çok daha fazla düşüş eğilimi vardı. Özellikle ilk 6 ayda ciddi düşüşler oldu. Yaptığımız çalışmalarla hemen hemen 2023 seviyelerine getirildi. Hedefimiz 2 milyar 850 milyon dolara ulaşabilmekti” diye konuştu.

EN ÇOK İHRACAT ALMANYA’YA

Çavuşoğlu, bölge ihracatında ilk sırada yaş meyve ve sebze yer alırken bunu maden ve metaller, ağaç mamulleri ve orman ürünleri, kimyevi maddeler ve mamulleri, iklimlendirme aksamlarının takip ettiğini belirtti. En fazla ihracatın Almanya’ya gerçekleştirildiğini bildiren Çavuşoğlu, Almanya’yı sırasıyla Çin, Rusya, Birleşik Devletler ve Ukrayna’nın takip ettiğini açıkladı.

“FİNANSMANA ERİŞİM, FAİZ, DÖVİZ KURU VE MALİYET PROBLEMLERİ YAŞIYORUZ”

İhracatçıların ciddi problemlerle mücadele ettiğini söyleyen Çavuşoğlu, şunları dile getirdi:

“Problemlerimizin aşılmasıyla ihracatta daha iyi noktalara geleceğimizi düşünüyoruz. Finansmana erişim zorluklarıyla karşı karşıya kaldık. Finansmana erişim biraz kolaylaştı ama bu sefer de faiz baskısı ile karşı karşıya kaldık. İhracatçılar olarak finansmana ulaşabilsek de çok yüksek faizlerle baskı altına alındık. Bu nedenle sermayeleri düşük olan ihracatçılar çok bunaldı. Dövizin çok ciddi baskılanması da ana sıkıntılarımızdan. Döviz, maalesef rekabet edilebilir düzeylerin çok altında kaldı. İhracatçılarımız artık bir çok ülkede ve üründe rekabet avantajlarını kaybetmek üzere. Bazı sektörlerde kaybettik. Maliyet problemleri yaşıyoruz. Tüm sektörlerde maliyetler inanılmaz boyutlara ulaştı. Maliyetler, kurlar, faiz baskısıyla maalesef rekabet gücümüz çok zora düştü. Bazı sektörlerde yurt dışına kaçışlar hızlandı. Bir çok sektör zor duruma düşmeye başladı. Ülkeleri veya müşterileri edinmek biraz kolay, fakat kaybedilen müşterileri geri almak çok zor. Onun için hızlıca toparlanıp, desteklerle tekrar aynı noktalara, hatta daha üst düzeylere gelmemiz gerekiyor.”

“İHRACATIN DÜŞÜŞ NEDENLERİ; DÖVİZ KURU, MALİYETTEN DOLAYI REKABET EDİLEMEMESİ VE SINIR KAPILARINDA BEKLEYEN TIRLARDAKİ ÜRÜNLERİN BOZULMASI”

Çavuşoğlu, ihracattaki düşüşün kur politikaları, maliyet artışlarının altında kalınmasından dolayı diğer ülkelerle rekabet edemez duruma düşülmesi ve Bulgaristan’ın keyfi uygulamalarından dolayı bekleyen Tırlardaki yaş meyve ve sebzelerin bozulmasından kaynaklandığını da kaydetti.

KİLOGRAM BAZINDA FİYAT ARTIŞI

İhracatta az da olsa fiyat artışlarının söz konusu olduğunu belirten Çavuşoğlu, “Kilogram bazında bölgemizin ihracat rakamı 0.7 sent iken 0.77 sente yüzde 10’luk bir artış gerçekleşti” dedi.   

“İHRACATÇI SAYISI AZALDI”

Her yıl sürekli artan ihracatçı sayısının geçen yıl düştüğünü de belirten Çavuşoğlu, “Her yıl aramıza yeni ihracatçı katıyorduk ama geçen yıl düşüş oldu. Maalesef insanlar yıldı ve ihracattan çekildi. 2023 yılında 2696 olan fiili ihracatçı sayımız, 2024’te 2599’a düştü. Yaklaşık 100 ihracatçı eksildi. Bunlar battı anlamında söylemiyorum ama ihracattan çekildiler. İhracata girenler söz konusu ama çıkanlar daha fazla” ifadelerini kullandı.

“2025’TE MEVCUDU KORUYARAK ÜZERİNE YENİ RAKAMLAR KOYMAK İSTİYORUZ”

2025 yılındaki hedeflerinin daha fazla ihracat yapmak olduğunu kaydeden Çavuşoğlu, “2025’in de çok zor bir yıl olacağını biliyoruz. Çok zor bir yıl bizi bekliyor ama mevcudu koruyarak üzerine yeni rakamlar koymak istiyoruz. Hiç olmazsa 2 milyar 700 milyon dolar seviyesini geçmeyi hedefliyoruz” ifadelerini kullandı.

“BULGARİSTAN’IN KEYFİ UYGULAMALARINDAN DÖNEN TIRLAR VAR”

Kendisine yöneltilen soruları da yanıtlayan Çavuşoğlu, pestisit kalıntısının ihracatın düşmesine etkisinin olup olmadığının sorulması üzerine, “Pestisit, medyatik bir konu olduğu için çok fazla gündemde oluyor” dedi. Çavuşoğlu şöyle konuştu:

“Yapılan ihracatta yüzde 99.7’nin üzerinde kalıntısız ürün gönderiyoruz. Geçtiğimiz yıllarda binde 3 seviyelerinde iken şuanda binde 2-3 arasına düşmüş durumda. Türkiye, 2023 yılında 152 bildirim alırken, 2024’te bu 137’ye düştü. 2021’de 340 tane bildirim almışız. Her sene düzelme var. Özellikle bölgemiz pestisitle çok mücadele ediyor. Ciddi bir yol aldığımızı görüyoruz. Tırlar iki sebepten dolayı dönüyor. Bulgaristan’ın keyfi uygulamalarından dönen Tırlar var. Yani, hiçbir kalıntı söz konusu olmadan keyfi parasal anlamda dönen Tırlar var. Diğeri de kalıntı miktarı yüksek olarak dönen Tırlar var. Bunları yarı yarıya düşünebiliriz. Yarısı keyfi uygulamalardan dönüyor.”

“KALINTI NEDENİYLE DÖNEN ÜRÜNLERİN İÇ PİYASAYA SÜRÜLMESİ MÜMKÜN DEĞİL”

Dönen Tırlardaki ürünlerin iç piyasaya verilip verilmediğinin merak edildiğine işaret eden Çavuşoğlu, “Tırlarda bir kalıntı varsa yurt içine girmesi mümkün değil. Emin ve müsterih olun, dönen ihracat Tırlarında inanılmaz bir ithalat rejimi uygulanıyor. İnanılmaz bir sıkı uygulama gerçekleşiyor. Tamamından analiz alınıyor. Eğer, kalıntı miktarı mevzuatımıza uygun miktarlarsa Gümrük Tırı serbest bırakıyor ve hızlı bir şekilde ya farklı bir ülkeye ya da kendi ihracat ülkesine devam ediyor. Bunun iç piyasaya sürülmesi maliyet açısından da çok akıllıca değil. Çok yüksek maliyetler söz konusu. Kalıntı çıktığında bizim mevzuatımıza uygun değilse Tır orada bloke ediliyor ve ürünlerin ülkeye girişi engelleniyor. ‘Malı imha edin ya da mevzuatı uygun üçüncü ülkeye ihracat yapın’ deniyor. Mevzuatı uygun üçüncü bir ülke bulunamazsa direkt imha ediliyor. Bulgaristan’ın keyfi uygulamalarından dönen Tırlarda bile günlerce bekleniyor. Çok yavaş hareket edildiği için günlerce bekleyen ürünler bozuluyor. Bırakın iç piyasayı satılamadan çöpe gidiyor” şeklinde konuştu.

“DENETİMLER TARLADA YAPILMALI”

İhracatçıların gerekli analizleri yaptırdığının altını çizen Çavuşoğlu, “Hazır üründe denetim ve analiz değil, tarlada denetimlerin artırılmasını istiyoruz. Bizler hem iç piyasa hem de ihracat için aldığımız üründe kalıntı ile uğraşmak istemiyoruz. Bu işlemlerin üretim noktalarında gerçekleştirilmesi gerekiyor” dedi.

“DÖVİZ KURUNUN ÇOK FAZLA ARTACAĞINI DÜŞÜNMÜYORUM”

2025 yılında çok fazla döviz kuru artışlarının yaşanacağını düşünmediğini belirten Çavuşoğlu, “Kur artışına yönelik bir gösterge yok” dedi. Dövizin baskılanmaya devam edeceği düşüncesinde olduğunu belirten Çavuşoğlu, “Döviz kurlarının bizleri tatmin edecek düzeylerde artış olacağını düşünmüyorum. Bizler, 2024 yılı sonu itibariyle dolar için 45 lira seviyelerini düşünürken, 35 liralarda kaldı. Şimdi 60 liraları konuşuyor olmamız gerekirdi. Doların en az 45-46 lira, Euro’nun ise 48-50 lira civarında olmasının rekabet gücümüzü ayakta tutabilmek için gerekli olduğunu düşünüyoruz” açıklamasında bulundu.

“RUSYA’YA MEYVE SEBZE İHRACATI ARTTI”

Rusya-Ukrayna savaşının ihracata etkisi de sorulan Çavuşoğlu, “Savaşın ihracatçı açısından etkisi biraz azalmaya başladı. Düşüşe rağmen Rusya’ya meyve sebze ihracatında ciddi bir artış yaşadık. Rusya-Ukrayna arasında savaş sanki bu yıl bitecek gibi. Bu gerçekleşirse bizim için iyi olur. Böyle olursa, özellikle Ukrayna’da ciddi bir para akışı sağlanacaktır. Bizim birçok sektörümüz orada mücadele ediyor. Para akışı sağlanırsa birçok sektör orada iş yapar. En önde biz gözüküyoruz. Gıdadan inşaata ve tarıma kadar herkes hazır” dedi. Çavuşoğlu, Suriye tarafından umutlu olmadığını da sözlerine ekledi. HABER: ÖMER ALİ YETGİN