“Akıllı şehirler akıllı insanlar gerektirir”

Antalya Sanayici ve İş İnsanları Derneği’nin (ANSİAD), 2003 yılından bu yanadır düzenlediği ANSİAD Girişimcilik Günleri’nin 18’ncisi bu yıl ‘Akıllı Şehirler’ temasıyla gerçekleştirildi. Covid-19 salgını nedeniyle etkinlik kapsamındaki felsefe ve tarih konferansları bu yıl online olarak yapıldı. İlki Antalya Bilim Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yusuf Örnek’in 'Estetik Yaklaşımlar ve Kentler' konulu sunumuyla gerçekleştirilen konferansın ikincisini Askeri Tarih Yazarı Bekir Bülend Özsoy verdi. Online konferansın moderatörlüğünü ise ANSİAD Yönetim Kurulu Üyesi Necdet Alkandemir yaptı. Sunumunda akıllı olmak demenin tedbirli olmak anlamına geldiğini belirten Özsoy, “Bir şehrin akıllı olması için kendini tehdit eden unsurlara karşı tedbir alması lazım” dedi.

“ŞEHRİN KURULUŞUNDA DEĞİŞMEYEN ARAYIŞ KAYNAĞI SU”

Akıllı şehirlerin hangi açıdan bakıldığına bağlı olduğunu dile getiren Özsoy, akıllı şehirlerin tarihsel gelişimindeki unsurlara dikkat çekti. Şehirlerin kuruluşunda ilk önceliğin su olduğunu belirten Özsoy, “Mesele suyun kenarına yerleşmek. Çünkü, su ihtiyacı karşılanacak. Bir şehrin kurulmasında ilk çağ insanından bu yana değişmeyen arayış kaynağı su” diye konuştu. Tarihten örnekler vererek akıllı şehirleri akıllı yapan unsurların birisinin mülkiyete saygı olduğunun altını çizen Özsoy, eski şehirlerdeki geniş caddelere dikkat çekti. Şehirleşme mantığındaki ilk yapılaşmanın şato ve saraylar ile yapım şekillerinin olduğuna işaret eden Özsoy, güvenlik kaygısıyla başlayan şato ve saray yapımlarında lüks hayat ve toplumsal hayata intikalin ön plana çıkmaya başladığını belirtti. Şehirleşmedeki ilk halkanın aristogratların, kralların oturdukları saraylardan çıktığını kaydeden Özsoy, “Buralardan üretilen mimari formasyonlar ve buralara uygun yaşam, bir sosyolojik hayat” dedi.

“KORUNAKLI YAPILAR YAPILDI”

Tarihsel süreç içerisinde savaşlar nedeniyle korunaklı binaların inşa edildiğine işaret eden Özsoy, şehirlerde güvenlik getirilerek toplumsal yaşama şekil vermenin gerekli olduğuna dikkat çekti. 1960 yıllardaki şehirleşme mantığı ile günümüzdeki şehirleşme mantığının çakıştığını belirten Özsoy, “Atom bombası en büyük korkuydu. Dünya yıllarca bunun tehdidi altında yaşadı” diye konuştu. O dönemdeki yapılarda bu tehdidin dikkate alındığını kaydeden Özsoy, sığınaklar yapıldığını hatırlattı.

“AKILLI ŞEHİRLER İÇİN AKILLI İNSANLAR LAZIM”

O dönemde yaşayanlarla bugünkü çocukların şehirleşme kriterlerinin farklı olduğunu ifade eden Özsoy, şunları dile getirdi:

“Akıllı şehirler için akıllı insanlar lazım ve o aklı formatlayan bir klimaya ihtiyaç var. Bugünkü klima çevreyi korumak, plastiklerle dünyayı doldurmamak. Bugün büyük şehirlerde aklı başında olan insanların evlerinde 4 tane çöp kutusu var. Metal, cam, plastik ve diğer çöpler için ayrı ayrı. Bunlar bugün için şehirleşmenin ana çerçevesini oluşturmaya başladı ama söz konusu olan hâlâ bir tehdittir. Çünkü, bu sefer tabiat size karşı savaş açabilir. Birinin dediği gibi ‘Tabiata hakim olmanın yolu önce ona itaatten geçer.’ Çünkü, tabiatla savaşamazsınız.”

“GÜNÜMÜZDEKİ TEHDİTLERDEN BİRİ DOĞAL AFETLER”

Akıllı şehirlerin tarihsel gelişimini kısa sürede incelemenin imkansız olduğunu belirten Özsoy, şehirlerin yerlerinin ve gelişimlerinin düşünülmesi gerektiğine işaret etti. Kendisine yöneltilen soruları da yanıtlayan Özsoy, bugünkü yaşananların ileride anlatılırken tarih diye anlatılacağını kaydetti. Günümüzde depremlerin şehirleri tehdit ettiğine dikkat çeken Özsoy şunları dile getirdi:

“Şehirlerimizi tehdit eden ve ona karşı tedbir almamız gerekenlerden birisi doğal afetler. Doğal afetlerle ilgili zaten bütün dünyada tedbir mekanizması var ama atom sığınaklarında olduğu gibi bir sığınağa girerek doğal afetten kaçınmak mümkün mü? Bir zamanlar depreme dayanıklı daireler yapıldığı iddia edildi. 20 katlı bir dairenin 18’nci katında depreme dayanıklı olmuşsunuz, olmamışsınız, geri kalan 17 tanesi değilken bir kıymeti mi var? Onun için söylüyoruz akıllı şehirler akıllı insanlar gerektirir. Akıllı insanlar kendi yaşadıkları mimari ortamlardan hareket ederek değil, şehirlerin onlara sağladığı maksimal ortamlardan yararlanmak durumundalar. Mesele toplumun akıllı insanlara duyduğu ihtiyacı vurgulamak. Oradan da belki akıllı şehirlere gitmek.” 

“ANTALYA İÇİN ‘AKILLI OLMAYAN ÖRNEK’ DİYECEKLER”

Günümüz yapılarından gelecekte kötü şehirleşme olarak bahsedileceğini ifade eden Özsoy, “Gelecekte muhtemelen ‘Bu kadar kötü şehirleşme yapmayın’ diyeceklerdir. Bu konu pek çok coğrafyada konuşuluyor. Eski binalar, yapılaşma, mantık niye bu kadar tutarlı da günümüz mantığı her 5-10 yılda bir yeni tehdide karşı tedbir almak zorunda kalıyor? Bu çok konuşuluyor ama ileride tarih bizden bahsedecek olursa ‘Bu şehirler akıllı olmayan örnektir’ diyecekler herhalde. Mesela Antalya için” açıklamasında bulundu.

KONUŞMASINI ÖRNEK VEREREK TAMAMLADI

Hititler döneminden kalan ve hâlâ su tutmaya devam eden barajı örnek gösteren Özsoy, konuşmasını şöyle tamamladı:

“Üstünde yaşadığımız Anadolu topraklarında geçmişte 18 devletin başkenti var. Anadolu üstünde kurulan devletlerin dünyaya, yakın coğrafyaya olan etkilerini düşünecek olursanız başkenti o devleti idare eden en akıllı adamların toplandığı yer olarak da kabul ederseniz o tarihe göre en akıllı 18 şehir var. Çorum civarında Hititler’den kalma hâlâ su tutan baraj var. O dönemden kalan barajın su tutuyor olması Hititler’in bu konuda ne kadar akıllı olduğunu gösteriyor. Kurutulan Ömerli Barajı ve Avlan Gölü de bizim ne kadar akıllı olduğumuzu gösteriyor.” HABER: YUSUF KATRAĞ