“Kadın girişimci sayısı artıyor”

Türkiye’de kadın istihdamının erkeklerin yarısı kadar olmadığına dikkat çeken Akdeniz Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi İşletme Bölümü Öğretim Üyesi ve Teknoloji Transfer Ofisi Müdür Yardımcısı Doç. Dr. Nuray Atsan, kadın girişimci sayısının ise 2002 yılından bugüne kadar arttığını belirtti.

Kadın’a Dair Söyleşide ‘Girişimcilik kariyerinde kadınlar’ konulu bir konuşma gerçekleştiren Akdeniz Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi İşletme Bölümü Öğretim Üyesi ve Teknoloji Transfer Ofisi Müdür Yardımcısı Doç. Dr. Nuray Atsan, Türkiye’deki kadın girişimci oranlarına ve kadın istihdamına dikkat çekti. 2002 yılında yüzde 4 olan kadın girişimci oranının 2019 yılının ilk yarısında yüzde 8.8’e yükseldiğini belirten Atsan, kadınların en çok istihdam edildiği alanın ise hizmet sektörü olduğunu söyledi.

“ARTIK TEKNO GİRİŞİMLERDEN BAHSEDİYORUZ”
Girişimciliğin ekonomik kalkınmada ve büyümede lokomotif olduğunun altını çizen Atsan, “Girişimcilik, piyasa ekonomisinde başarıya ulaşmak için bir koşul halinde. Ekonomide girişimcilikten, kalkınmadan, büyümeden ve rekabetten bahsediyorsak, teknolojik gelişmenin, inovasyon ve dijitalleşmenin olduğu girişimcilik faaliyetlerine ayrı bir pay biçmemiz gerekiyor. Çünkü, artık ekonomik büyümenin yüzde 85’ini teknolojik gelişim, yenilik ve inovasyon sayesinde elde ediyoruz.  Eskiden büyük işletmelerin Ar-Ge ve inovasyonda çok avantajlı olduğu düşünülüyordu fakat son yıllarda yapılan çalışma ve uygulamalar yeni girişimlerin, özellikle teknoloji temelli iş fikirlerinin, startup dediğimiz girişim türlerinin inovasyon konusunda çok daha hızlı ve başarılı olduğunu gösteriyor. Biz artık tekno girişimlerden bahsediyoruz. Teknolojik temelli iş fikirlerini, inovasyonu, Ar-Ge’yi hayata geçiren girişimcilik sistemlerinden bahsediyoruz. Bunun üzerinde durmamız gerekiyor” dedi. 

“KADIN İSTİHDAM ORANLARI, EN ÖNEMLİ GELİŞMİŞLİK DÜZEYİ GÖSTERGESİ”
Kadın ve erkeğin sosyo ekonomik hayata yönelik eşit haklara sahip olmalarının, ekonomiye eşit düzeyde katkı ve katılım sağlamalarının ve toplumsal refahtan eşit oranda yararlanmalarının ülkelerin gelişmişlik düzeylerini gösteren en önemli göstergelerden biri olduğunu kaydeden Atsan, “Hangi endekse bakarsak bakalım, özellikle kadın girişimci ve kadın istihdam oranları en başta gelen gösterge. Dolayısıyla kadın ekonomik hayatta üretken olmalı. Hali hazırda kadınlar, hem fiziksel hem de kendisine biçilen toplumsal rolleri itibariyle çok üretkendir. Ekonomik anlamda da üretkenliği elzem” diye konuştu.

“GİRİŞİMCİ SAYISINI ARTIRMAK KÜLTÜR DÖNÜŞÜMÜNÜ GEREKTİRİYOR”
Son 10-15 yıldır kadın girişimciliğini desteklemek ve yaygınlaştırmak için devletin, STK’ların, üniversitelerin, özel sektörün çok yoğun bir çabası olduğuna işaret eden Atsan, “Girişimciliği yaygınlaştırmak, erkek veya kadın girişimci sayısını artırmak bir kültür dönüşümünü gerektiriyor. Bu kültür dönüşümü ‘Bana ver’ diyen toplumdan ‘Kendin yap’ diyen bir toplumu oluşturmayı gerektiriyor. Girişimciliğin toplumumuzda uygun, kabul edilebilir ve etkin bir kariyer yolu olarak desteklenir hâle gelmesi gerekiyor. Bunu da tek bir grup, tek bir paydaş veya devletin görevi olarak görmememiz lazım” ifadelerini kullandı.

“KADIN GİRİŞİMCİ SAYISI ARTIYOR”  
Türkiye nüfusunun yüzde 49.8’inin kadın olduğuna dikkat çekerek 2018 yılı Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Hane Halkı İşgücü Araştırması’na göre 18 yaş üstü istihdam edilenlerin oranının erkeklerde yüzde 65.6, kadınlarda ise yüzde 28.9 olduğunu belirten Atsan, şunları dile getirdi:
“Erkek istihdamının yarısına gelmeyen bir orandan bahsediyoruz. Eylül ayında yayınlanan Türkiye Kadın Girişimcilik Endeksi’ne göre 2002 yılında Türkiye’deki kadın girişimci oranı yüzde 4’tür. 2005’te yüzde 5’lere çıkıyor. 2019 yılı ilk çeyreğinde yüzde 8.8 seviyesinde. 2002’den 2019 yılına doğru geldiğimizde kadın girişimci sayısında bir artış görüyoruz. Yüzde 8.8 oranı 100-110 bin arası kadına denk geliyor. Maalesef, kadın girişimci sayısı erkek girişimci sayısının yarısından az. Bu konuda Avrupa’da bizi yalnız bırakmayan ülkeler var. Yunanistan, Slovenya, İsveç, İsviçre ve Birleşik Krallık gibi ülkelerde de benzer bir durum söz konusu ve oralarda da kadın girişimci sayısının nasıl artırılabileceği konusunda tartışmalar yapılıyor.”

TEKNOLOJİ GİRİŞİMİ DÜNYA ORTALAMASINA YAKIN
Tüm dünyada teknoloji girişimcileri ekosisteminde kadın girişimcilerin oranının yüzde 17 olduğunu belirten Atsan, Türkiye’de bu oranın yüzde 15 civarında olduğunu söyledi. Türkiye’de 2010 ila 2017 arasında teknoloji girişimciliğinde kadın girişimcilerin en çok e-ticaret, pazar yeri, bio teknoloji, bebek ve ebeveyn ile ilgili konularda girişimde bulunduklarını kaydeden Atsan, sosyal girişimcilik misyonu taşıyan çok sayıda girişim olduğuna da dikkat çekti. 

“İTÜ ÇEKİRDEK’TE 1797 KADIN YER BULDU”
Teknoloji girişimcilerinin en çok teknoparklardaki kuluçka merkezlerinde konumlandıklarını da bildiren Atsan, ölüm vadisi denilen ilk 3-5 seneyi hayatta kalmak için çeşitli hizmetlerden yararlandıkları bu merkezlerde geçirdiklerini söyledi. Kuluçka merkezi İTÜ Çekirdek’e 2012 yılından bu yana 30 bin girişimin başvurduğunu ifade eden Atsan, bu başvuruların yüzde 18’ini kadın girişimcilerin yaptığına dikkat çekti. Ekip başı olarak 1797 kadın girişimcinin İTÜ Çekirdek’te yer bularak desteklendiğini kaydeden Atsan, başında erkek girişimcilerin olduğu girişim ekiplerinin çoğunda da kadınların bulunduğunu dile getirdi.

“16 KADIN GİRİŞİMCİ ADAYINA MENTORLÜK YAPTIK”
Akdeniz Üniversitesi Teknoloji Transfer Ofisi’nin TÜBİTAK’ın tekno girişim sermayesi uygulayıcı kuruluşu olduğunu da belirten Atsan, “TÜBİTAK, tekno girişim fikirlerine sermaye desteği sağlıyor. Bizde bu girişimcileri bulmak, onlara eğitim vermek ve mentorlük konusunda çalışıyoruz. Şimdiye kadar 1 buçuk senede 2 tane mentorlük çevrimi geçirdik. Bu çevrimlerde 753 başvuru aldık. 118 kadın girişimci bize başvurdu. 16 kadın girişimci adayına eğitim ve mentorlük hizmeti verdik” dedi. 

“SORUNLARININ BAŞINDA SERMAYE TEMİNİ GELİYOR”
Son olarak ülkemizde kadın girişimcilerin daha çok hangi sektörlerde yer aldıkları, hangi girişimcilik özelliklerinin onlara üstünlük verdiğiyle ilgili çok sayıda araştırma olduğunu da belirten Atsan, sözlerini şöyle noktaladı:
“Türkiye’de erkeklerin sektörel dağılımı çok daha geniş. Kadın girişimciler daha çok hizmet sektöründe konumlanıyorlar. Kadın istihdamı da daha çok hizmet sektöründe. Ülkemizde toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin keskin bir ayrım var. Kadınların ev ve aile içinde baskın rolleri daha çok hizmet sektöründe olmalarında etken. Bunun dışında sektöre girme kolaylığı, daha az sermaye gerektirmesi gibi diğer faktörlerde var fakat, kadınlar iş ve aile dengesini hizmet sektöründe daha kolay kuruyorlar. Daha az eğitimli ve kalifiye olmayan kadınların daha çok ihtiyaç ve zorunluluk dolayısıyla girişimci olduklarını görüyoruz. Daha eğitimli ve kalifiye kadınlar ise başarılı olmak, kendilerini ispatlama arzusu, bağımsız olma isteği, eğitimini gördükleri, uzmanı oldukları, tecrübe edindikleri ve ilgi duydukları alanlarda fırsat görerek girişimci olmayı tercih ediyorlar. Yapılan araştırmalar, kadın girişimcilerin yaratıcı, yeniliklere açık, değişimlere çabuk uyum sağlayan, sorun çözme becerileri ile sezgi ve gözlem yetenekleri güçlü, kendilerini geliştirme konusunda açık fikirli, hoşgörülü, olaylara çok farklı perspektiften bakabilen özellikleri olduğunu gösteriyor. Girişimci kadınların en çok yaşadığı sorunun başında sermaye temini geliyor. Bu konuda  kadınların erkeklerden daha dezavantajlı olduğunu söyleyebiliriz. Kurumsal finansal mekanizmalara erişimleri biraz daha az. Zorluklardan birisi de bilgi eksikliği. Pazarlama bilgisi eksikliği var. Talep yaratma, markalaşma konusunda zorluk çekiyorlar. Bunun dışında iş ve aile dengesini kurma konusunda zorlukları var.” HABER: YUSUF KATRAĞ