“Patara 7 kez kundaklandı”

Geçmişten geleceğe Patara kazılarını anlatan Patara Kazıları Başkanı ve Akdeniz Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Havva İşkan Işık, çıkar çevreleri tarafından alanın 1991-2000 yılları arasında 7 kez yakılarak kundaklandığını ileri sürdü.

Antalya Sanayici ve İş İnsanları Derneği’nin (ANSİAD) 2020 faaliyet yılı 5’nci olağan toplantısı dün akşam şehir merkezindeki bir otelde gerçekleştirildi. Sanayici iş insanlarının konuşmacı konuğu, Patara Kazıları Başkanı ve Akdeniz Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Havva İşkan Işık oldu. “2020 Patara Yılı - Geçmişten Geleceğe” konulu bir sunum gerçekleştiren Işık, Patara kazılarında 1981 yılından bu yana yaşanan süreçle ilgili önemli bilgiler paylaştı. Patara’nın rantın hedefinde olduğuna işaret eden Işık, kazı alanının 7 kez yakıldığını bildirdi. Toplantının açılış konuşmasını gerçekleştiren ANSİAD Başkanı Akın Akıncı ise, Koronavirüs’ün ekonomi üzerindeki etkisine dikkat çekti.  

“ETKİSİ SALGININ ÖTESİNE GEÇTİ”

2020 yılının dünyada ve Türkiye’de olumsuz haberlerle başladığını söyleyen ANSİAD Başkanı Akıncı, “Küresel bir perspektiften baktığımızda 2020 yılına damgasını vuracak olayın Koronovirüs olduğunu söyleyebiliriz. Her ne kadar Dünya Sağlık Örgütü bunu yeni bir salgın olarak tanımlamış olsa da Koronavirusün dünya ekonomisindeki etkisi bir salgının çok ötesine geçmiş durumda. Hastalığın yayılmasının ne zaman duracağı, ekonomik ve sosyal yaşamın ne zaman normale döneceği henüz belirsizdir. Türkiye başta hukuk sistemi ve istikrar ortamına ilişkin siyasal ve ekonomik reformları gerçekleştirmediği takdirde sağlıklı bir ekonomik performansa kavuşamaz. Koronavirüs ve Suriye sorunu yapısal sorunlara ek olarak ekonomiyi zayıflatan faktörlerdir” dedi.

“BU ŞANSI İYİ DEĞERLENDİRELİM”

2020 yılının Patara Yılı ilan edilmesinin Antalya için bir şans olduğunu belirterek katkıları için Prof. Dr. Havva İşkan Işık’a teşekkür eden Akıncı, “Umarım Antalya bu şansı iyi değerlendirir. Hem ulusal hem de uluslararası tanıtım anlamında çok iyi değerlendiririz. Çünkü, buna benzer elimize geçen şansları iyi değerlendirdiğimiz söylenemez. Bu sefer başta Sayın Valimiz olmak üzere, Büyükşehir ve alt belediye başkanlarımız önderliğinde, belirli bir disiplin içerisinde bu fırsatı iyi değerlendirelim. ANSİAD olarak üzerimize düşeni yapmaya gerek kendimiz gerekse paydaşlarımızla beraber hazırız” diye konuştu.

“8 YIL BOYUNCA KAZIYA İZİN VERİLMEDİ”

Patara’ya ilk kez 1981 yılında Prof. Dr. Fahri Işık ile birlikte öğrenci olarak geldiğini belirten Prof. Dr. Havva İşkan Işık ise, geldiklerinde bataklıkla karşılaştıklarını bildirdi. İlk ziyaretten sonra komisyon tarafından burada Türk heyetin kazı yapamayacağına yönelik bir rapor çıkarıldığını kaydeden Işık, Prof. Dr. Fahri Işık’ın Patara kazılarını alabilmek için 8 yıl mücadele ettiğini ve 8 yıl boyunca kazıya izin verilmediğini söyledi. Akdeniz Üniversitesi’nin ilk kazısı olarak 32 yıl önce Patara’da kazılara başladıklarını hatırlatan Işık, ilk gittikleri yıllarda yöre halkına özgü evlerin bulunduğu Patara’da daha sonra turizmle birlikte kaçak inşaatların yükselmeye başladığını söyledi.  

“ÇADIRLARDA KALIYORDUK, HEDİYE EDİLEN TRAKTÖRÜ ÖPENLER OLDU”

Kazı sırasındaki zorluklara dikkat çekerek ilk zamanlarda çadırlarda konakladıklarını söyleyen Işık, 1995 yılında başlayan kazı kampı mücadelesinin halen devam ettiğini ve eksiklikleri büyük oranda giderdiklerini dile getirdi. 1993 yılında Antalya Valiliği İl Özel İdaresi’ne ait bir traktörün kazıya hediye edildiğini bildiren Işık, sevinçten traktöre sarılarak öpenlerin, ağlayanların olduğunu açıkladı. Çok büyük taşlar taşındığı için kazıda traktörün önemli olduğunu vurgulayan Işık, bu hediye ile kazının tarihinin değiştiğini ifade etti. Son yıllarda kazıları teknolojinin en son imkanlarını kullanarak, vinçlerle yapmaya başladıklarını da dile getiren Işık, bazen 2 vinçin bile kaldıramadığı taşlar olduğunu belirtti.

“DUYULDUKÇA ZİYARETÇİLER GELMEYE BAŞLADI”

Kazıların ilk döneminde nereye dokunsalar tarih fışkırdığına işaret eden Işık, bunların duyulmasıyla kazıya ziyaretçilerin gelmeye başladığını bildirdi. 1992 yılında Tarık Akan’ın ‘Taşların Sırrı’ dizisinin Patara’da çekildiğini hatırlatan Işık, böylelikle bölgeye olan ilginin artmaya başladığına dikkat çekti.

“7 KEZ YAKILDI”

Patara’nın 1991-2000 yılları arasında toplamda 7 kez yakıldığını bildiren Işık, şunları dile getirdi:

“Bunlar doğrudan 1. Derece SİT alanı içerisinde, rant elde etmeye çalışan küçük bir çevrenin içki içirip, akli dengesi yerinde olmayan kişileri araziye gönderilip yakmasıyla ortaya çıkan yangınlardı. Bu yangınları görüp de nasıl yaşayabildiğime resimlere baktığım zaman inanamıyorum. O kadar acı. Taş yanar mı diye sorsam çoğunuz hayır der ama taş yanıyor. Doğa kendisini toparlıyor ama yanan taşı kurtaramıyorsunuz. 7 kez yakılmak ne demek? Onlar yaktılar biz yeniden toparladık. Bir daha yaktılar bir daha topladık. Sonra bitti. Hemen yanı başında bir köy var. Biz Patara’ya geldiğimizde kaçak inşaatlar yapılmış olmasına rağmen o köyün tertemiz, düzgün insanları ören yerinden tek bir taş dahi almamışlardır. Bütün bunlara çıkar çevresi neden oldu. Köylüler, bizlerle beraber yangını söndürmeye koşan insanlar oldu her zaman. Çadırlarımız yakıldı, kazı evimiz basıldı” dedi. Işık, 2008 yılındaki yangının ise bir kundaklama değil orman yangını olduğunu söyledi.

“EKONOMİK GETİRİSİNDEN PATARALILAR YARARLANMALI”

SİT alanının yanında ikamet edenlerin iyi kazılmış arkeolojik kalıntı alanının kendileri için en büyük ekonomik gelir olduğunu anlamalarını istediklerini ve bunun mücadelesini verdiklerini kaydeden Işık, “Mutlaka Patara’nın mevcudiyetinden, korunmuş, mükemmel kazılmış, her türlü donatısıyla ilham veren bir kentin ekonomik getirisinden Pataralı hemşerilerim mutlaka yararlanmalı. Onlara rağmen ne koruma, ne de uygulama yapılabilir. Bu bana göre etik olarak da doğru değildir. Arkeolojinin ve kazıların bacasız fabrika olduğunu söyleyebilirim. Böyle bir şey olduğunu göstermemiz lazım ki ülkede topyekun koruma olsun. Biz yokken orada onlar kaçak kazıları engellerler. Bu bilinçle bakarlarsa sahipleniyorlar. Burası bizim diyorlar. Patara’da bunu başarmış olmak bizim en büyük kazancımız. Orayı artık biz değil, Pataralılar koruyor” ifadelerini kullandı.

“LİKYA VE ANADOLU TARİHİ YENİDEN YAZILDI”

Patara'da Likya ve Anadolu tarihinin yeniden yazıldığını belirterek, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın turizmde Türkiye'nin kültürel ve tarihi değerlerini ön plana çıkarmak amacıyla başlattığı çalışmada 2020 temasını Patara olarak belirlemesinin Patara için önemli olduğuna dikkat çeken Işık, “2020 yılının Patara yılı olarak ilanı, Likya tarihinin, Anadolu tarihinin yeniden yazılmasıdır. 32 yıl önce adım attığım Patara Antik Kenti’nde ekibimizle onlarca eserin gün yüzüne çıkmasını sağladık. Buraya kadar bizimdi. Artık bu mesele Antalya’nın” dedi.

“MÜCEVHER GİBİ BİR KENT”

Patara'nın Türkiye'nin en önemli antik kentlerinden olduğuna işaret eden Işık, “Patara Limanı dönemin Anadolu limanlarının en önemli limanlarından birisidir. Patara, antik dönemde Mısır'dan Atina'ya, Rodos'a kadar her coğrafyayla ilişki içinde olan bir kent. İmparator Neron'un prestij eseri deniz feneri, hamamları ve meclisiyle Patara mücevher gibi bir kent” diye konuştu.

KILAVUZ ANITI PATARA’YA DÖNÜYOR

Kentin en önemli eserlerinden olan yol kılavuz anıtını da Antalya Müzesi'nde yapılan konservasyon çalışmalarının ardından ait olduğu antik kente döndüreceklerini belirten Işık, Kuzey Akdeniz’in en önemli limanı Patara’ya gelenlerin gidecekleri yer için çevredeki yerlerin o günün kilometresine göre uzaklıklarının yazıldığı bu anıta baktıklarını söyledi. Klavuz anıtındaki bir blokun üzerinde Tirimini’ye (bugünkü Dirmil) nasıl gidildiğinin yazılı olduğunu belirten Işık, 2 yolun tarif edildiğini açıkladı. Işık, 2020’nin Patara yılı seçilmesinde ve kazılarda emeği geçenlere teşekkür etti.

SERAMİK HEYKEL HEDİYE EDİLDİ

Toplantı sonunda soruları da yanıtlayan Prof. Dr. Havva İşkan Işık’a günün anısına ANSİAD Başkanı Akın Akıncı ve toplantı başkanı Himmet Öcal tarafından seramik heykel hediye edildi. HABER: YUSUF KATRAĞ