“Gelecek coğrafi işaretlerde”

AB’nin kalite politikalarının tamamen coğrafi işaretler üzerine endekslendiğini dile getiren YÜCİTA Yürütme Kurulu Başkanı Prof. Dr. Yavuz Tekelioğlu, “Türkiye’nin geleceği coğrafi işaretlerdir. Coğrafi işaretlerin bir faydası da gıda güvenliğinin teminatıdır. Pandemi hem tarımın hem de coğrafi işaretlerin önemini öne çıkardı. Tarım demek coğrafi işaret demektir. Gelecek coğrafi işaretlerde ama bizim sistemi kurmamız lazım” dedi.

Antalya Tarım ve Orman İl Müdürlüğü ile Antalya Ticaret Borsası işbirliğinde “Sizin Oraların Nesi Meşhur?” Programı kapsamında online ortamda, Türkiye’de ve Dünyada Coğrafi İşaretli Ürünlerin Önemi ve E-Ticaret konuşuldu. Gürsel Cingöz moderatörlüğünde gerçekleştirilen programın konukları, Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü (TİGEM) Müdürü Ayşe Ayşin Işıkgece, Yöresel Ürünler ve Coğrafi İşaretler Türkiye Araştırma Ağı (YÜCİTA) Yürütme Kurulu Başkanı Prof. Dr. Yavuz Tekelioğlu, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkan Danışmanı Hasan Çağlayan Dündar ve pttAVM.com Kurucusu Hakan Çevikoğlu oldu. Coğrafi işaretin önemine dikkat çeken konuklar daha iyi bir denetim mekanizmasının oluşturulması gerektiğini kaydetti. YÜCİTA Yürütme Kurulu Başkanı Prof. Dr. Yavuz Tekelioğlu, geleceğin coğrafi işaretlerde olduğunu söyledi. 

“BÜTÜN YÖRESEL ÜRÜNLER COĞRAFİ İŞARETTİR”

Coğrafi işaretin tanımını yapan YÜCİTA Yürütme Kurulu Başkanı Prof. Dr. Yavuz Tekelioğlu, “Coğrafi işaret bir ürünü gösteren yer adıdır. Ürün, o yer adıyla ünlenmiş, o yer adıyla özdeşleşmiş bir üründür. Coğrafi işaretli olabilmesi için ürünün önünde mutlaka bir yer adı olmalı. Malatya Kayısısı, Antep Baklavası, Çorum Leblebisi, Finike Portakalı gibi. Coğrafi işaretleri iyi anlayabilmek için yöreyi iyi anlamak lazım. Bütün yöresel ürünler birer coğrafi işarettir” dedi.

“KIRSAL KALKINMADA ÇOK BÜYÜK FAYDALARI VAR”

Yöresel ürünlerin bütün dünyada korunduğuna dikkat çeken Tekelioğlu, “Bu koruma tescil ile oluyor. Tescil edildiği zaman ürün korunuyor. Coğrafi işaret tüketicileri aydınlatıyor ve onları koruyor. Coğrafi işaretlerin özellikle kırsal kalkınmada çok büyük faydaları var. En önemli faydalarından birisi haksız rekabeti önlüyor. Dış pazarlara ulaşmayı kolaylaştırıyor” şeklinde konuştu.

2017’DE REKOR KIRILDI

2015 yılına kadar Türkiye’de coğrafi işaret için senede ortalama 20 başvuru olduğunu belirten Tekelioğlu, ortalama 10 tescilin gerçekleştirildiğini kaydetti. 2015 yılından itibaren coğrafi işaretlerde bir kırılma olduğunu ifade eden Tekelioğlu, 2015’te ilk kez coğrafi işarette en çok tescil alan kent olarak Kayseri’ye ödül verildi. Sayın Cumhurbaşkanı buradaki konuşmasında ‘Yerel değerlerimize sahip çıkın’ çağrısında bulundu. 2016 yılında tekrarladı. Bu bir kırılma meydana getirdi. 2015’te 39 olan başvuru sayısı 2016’da 93’e, 2017’de 242’ye, 2018’de 228’e, 2019’da 202 ve 11 ayda 411’e ulaştı. Türkiye’nin 2015’te 8 tescili vardı. 2016’da 13, 2017’deki 111 tescil dünya rekorudur. 2018’de 87, 2019’da 70 ve 11 ayda 137’dir. Avrupa Birliği’nin (AB) 27 ülke ile 11 ayda verdiği tescil sayısı 37’dir” açıklamasında bulundu.

“ÜRETİCİLERİ SİSTEME ENTEGRE ETMELİYİZ”

Coğrafi işaretlerde üretici birliklerinin tescillerdeki payının yüzde 2, TOBB’un yüzde 43 olduğunu bildiren Tekelioğlu, ulusal varlıklara sahip çıkmada TOBB’u takdir ettiklerini kaydetti. Odalar, borsalar, belediyeler, vilayetler, özel idarelere bakıldığında toplam yüzde 82’yi aştığını belirten Tekelioğlu, üreticiler için çıkarılmış bir sistemde üreticilerin olmadığını belirterek üreticilerin sisteme entegre edilmesi gerektiğinin altını çizdi. Üreticilerin sistemde olmamasının çok büyük sorun olduğunu söyleyen Tekelioğlu, tescillerde gereksiz aracıların ortadan kaldırılması gerektiğini, yönetişimin olmadığını belirtti. Tekelioğlu, tescilli ürünlerin denetiminin önemine de dikkat çekti.

“GÜÇLERİMİZİ BİRLEŞTİRMELİYİZ”

Tekelioğlu, “İyi çalışan bir coğrafi işaretler sistemi kurmalıyız. Coğrafi işaret yönetişimiyle ilgili yasal boşluğun giderilmesi gerekiyor. Birlikte çalışma yok. Herkes kendi başına bir şeyler yapıyor. Bu sakıncalı. Güçlerimizi birleştirmemiz lazım” dedi.

“GELECEK COĞRAFİ İŞARETLERDE”

Coğrafi işaret sisteminin gerekliliğine dikkat çeken Tekelioğlu, şunları dile getirdi:

YÜCİTA’nın dünyada eşi benzeri yok. Biz gönüllü bir araştırma ağıyız. Fransa’da bütün araştırma ağları üniversite çatısı altında. Fiziki mekanları, personelleri var. Bizim hiçbir şeyimiz yok, sanalız ama Türkiye’yi seven bir yüreğimiz var. Bizim 1 yılda yaptığımızı 200 Türk üniversitesi 1 senede yapmıyor, yapamıyor. Çünkü, konuyu bilmiyorlar. Hiç de ilgilenmiyorlar. AB’de üniversitelerde coğrafi işaretle ilgili yüksek lisans programları var. Çok önemli bir konu bu. AB’nin kalite politikaları tamamen coğrafi işaretler üzerine endekslenmiştir. Türkiye’nin geleceği coğrafi işaretlerdir. Coğrafi işaretlerin bir faydası da gıda güvenliğinin teminatıdır. Pandemi hem tarımın hem de coğrafi işaretlerin önemini öne çıkardı. Tarım demek coğrafi işaret demek. Gelecek coğrafi işaretlerde ama bizim sistemi kurmamız lazım. Tescil almak bir şeye yaramaz. Çok tescil coğrafi işaretleri öldürür.”

ÖNEMLİ UYARILAR

Coğrafi işaret ve tescil ile ilgili önemli uyarılarda bulunan Tekelioğlu, şunları dile getirdi:

“AB’de tescillenmiş ürün sayımız 5’e yükselecek. Bu tescilleri alan kuruluşları alkışlıyorum. Gaziantep Sanayi Odası, Antep Baklavası tescilini alabilmek için 4.5 yılını verdi. Arkalarında devlet desteği falan yoktu. Bunları takdir etmek lazım. AB tescillerini sıradan kurumlar almamalı. Türk Patent ve Marka Kurumu almalı. Bunlar bir ulusa mal olmuş coğrafi işaretlerdir. Bizim 7’de 1 büyüklüğümüzdeki Yunanistan’ın 113 tescili, Güney Kıbrıs’ın 6 tescili var. Yüreğim sızlıyor. Bunu devlet yapmalı. Tesciller havada uçuşursa Türkiye’yi 2 tehdit bekliyor. Birincisi, Türk tüketicisi coğrafi işaretlere olan güvenini kaybeder. Önlemler ivedilikle alınmazsa coğrafi işaretler doğmadan ölecek. İkincisi, yönetişim bilinmediği için Türkiye’nin uluslararası platformlarda coğrafi işaretleri itibarsızlaştıran bir ülke konumuna düşmesidir. Bu çok tehlikeli. Bir süre sonra AB, bizim ürünlerimize tescil vermemeye başlar.”

“YAKIN ZAMANDA ÇOK GÜZEL SONUÇLAR ORTAYA ÇIKACAK”

Türkiye’nin coğrafi işaret konusunu Tekelioğlu’ndan öğrendiğini ifade eden TİGEM Müdürü Ayşe Ayşin Işıkgece ise, denetim konusuna dikkat çekti. Işıkgece, “Logo kullanımı, bilinç, üretim şekliyle alakalı standardizasyon, satın alan kişilerin konuya hakimiyeti ve bu konuda kontrol mekanizmalarını oluşturmaları çok önemli. Yönetişim ve denetimiyle ilgili gerekliliklerin kamu tarafından sağlanması gerekiyor” dedi. Tarım Şurası’na dikkat çeken Işıkgece, coğrafi işaretli ürünler markalaşma ve katma değerli üretim ile pazar çeşitliliğinin artırılması, coğrafi işaretlerin yönetişim ve denetleme süreçlerinin gözden geçirilerek mevzuatın tamamlanmasıyla ilgili bir görevin ortaya çıktığını söyledi. Yakın zamanda şura sonuçlarının değerlendirileceğini belirten Işıkgece, Tarım ve Orman Bakanlığı’nda konuyla ilgili çalışmaların başladığını bildirdi. Coğrafi işaretli ürünlerin yönetişimi ve denetimiyle alakalı çalışmaların sonuna doğru yaklaşıldığını dile getiren Işıkgece, yakın zamanda çok güzel sonuçların ortaya çıkacağını kaydederek Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’nin konuya gösterdiği hassasiyete dikkat çekti.

DİTAP’A DİKKAT ÇEKTİ

Konuyla ilgili Bakanlık tarafından anketler yapıldığını bildiren Işıkgece, tüketicilerin yüzde 15 daha fazla ödeyeceklerini söylediklerini, ürün değerinde yüzde 28’lik artışın söz konusu olduğunu ifade etti. Dijital Tarım Pazarı’na (DİTAP) dikkat çeken Işıkgece, “Dijital ortamda yerel ve coğrafi işaretli ürünlerin markalaşması, ürünlerin bölgesinde sönmemesi, devamlılığın ve kırsal kalkınmanın sağlanması ve bölgede ekonomi yaratılması adına çalışmalar yapılıyor. DİTAP’ta alıcı ile satıcıyı bir araya getirip ürünü sadece bölgesinde değil, tüm Türkiye’de, ileride ihracata yönelik pazar bulmasıyla alakalı çalışmalarımızı yoğunlaştırıyoruz” şeklinde konuştu.       

“DEĞERLERİMİZE SAHİP ÇIKMALIYIZ”

Yöresel ürünlerin en büyük zenginlik, kültürel miras olduğunu kaydeden TOBB Başkan Danışmanı Hasan Çağlayan Dündar ise, “Yöresel ürünlerimize, değerlerimize sahip çıkmak için bunları coğrafi işaretli olarak tescil ettirmemiz gerekiyor. Ürünlerimizi koruduğumuz sürece bunları gelecek nesillerimize aktaracağız” dedi. Yavuz Tekelioğlu’nun coğrafi işaret konusunda toplumu ve tüketicileri aydınlattığını, Ali Çandır başkanlığındaki Antalya Ticaret Borsası’nın kurumsal olarak sahiplendiğini ve Ayşe Ayşin Işıkgece’nin coğrafi işaretlerin bu seviyeye gelmesinde çok büyük emekleri olduğunu belirten Dündar, TOBB olarak coğrafi işaretleri önemsediklerinin altını çizdi. TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu’nun coğrafi işaret konusundaki çağrılarını hatırlatan Dündar, “Çok şükür geçmişte attığımız tohumun bugün tuttuğunu görmek bizi mutlu ediyor. Şimdi bu fidanı büyütmek için tüm paydaşlarla çalışıyoruz” diye konuştu. 611 coğrafi işaretin 251’ini oda ve borsaların tescil ettirdiğini bildiren Dündar, çaba gösteren herkese teşekkür etti.

“YÖREX BİR MARKA HALİNE GELDİ”

TOBB’un katkılarıyla Antalya Ticaret Borsası’nın düzenlediği ve coğrafi işaret konusunda çok büyük çalışmaların yapıldığı Yöresel Ürünler Fuarı’nın (YÖREX) bir marka haline geldiğini dile getiren Dündar, coğrafi işaretle ilgilenen herkesin YÖREX’te buluştuğunu söyledi. Son yıllarda YÖREX’e ulusal ve yerel market zincirleriyle, otellerin getirilmeye başlandığını hatırlatan Dündar, coğrafi işaretli ürün üreticileriyle iş görüşmeleri yapıldığını, bunun sayesinde de çok sayıda coğrafi işaretli ürünün market raflarında yerini aldığını söyledi.

“HALK TARAFINDAN ÇOK FAZLA BİLİNMİYOR”

Pandemi sürecinin de etkisiyle son yıllarda e-ticaretin her şeyin satıldığı bir ortam haline geldiğini belirten pttAVM.com Kurucu ve CEO’su Hakan Çevikoğlu ise, coğrafi işaretli ürünlerin halk tarafından çok bilinmediğini söyledi. TOBB ile başlattıkları projenin önümüzdeki günlerde lansmanının gerçekleştirileceğini bildiren Çevikoğlu, en azından herkesin memleketinden alacağı ürünlere aracılık etmeyi düşündüklerini açıkladı. Coğrafi işaret alan ürünlerin büyük çoğunluğunun gıda ürünleri olduğuna dikkat çeken Çevikoğlu, var olan yöresel ürünlere talebin coğrafi işaretlerle artacağı düşüncesinde olduklarını kaydetti. HABER: YUSUF KATRAĞ